Turski rat za nezavisnost

Turski rat za nezavisnost İstiklâl Harbi
Datum	19. maj 1919 - 24. juli 1923
Lokacija	Anadolija, Sjeverna Mezopotamija i Trakija
Povod	Podjela Osmanlijskog carstva i pokušaj okupiranja velikog dijela turske teritorije
Ishod	Odlučujuća turska pobjeda[1]
Sukobljene strane
Turska (Turski nacionalni pokret) Materijalna podrška: Sovjetska Rusija Italija (tajno)[2] Grčka Francuska Armenija (1920) Ujedinjeno Kraljevstvo Osmanlijsko Carstvo Gruzija (1921) SAD (1922) Italija
Komandanti
Mustafa Kemal Atatürk Fevzi Çakmak Kâzım Karabekir Ali Fuat Cebesoy İsmet İnönü Ali Saip Ursavaş Ali Kılıç Fahrettin Altay Kâzım Orbay Halit Karsıalan Cavit Erdel Osman Nuri Koptagel Refet Bele Nihat Anılmış Anastasios Papoulas Georgios Hatzianestis Leonidas Paraskevopoulos Henri Gouraud Louis Franchet d'Espèrey Drastamat Kanayan Movses Silikyan George Milne Somerset Gough-Calthorpe Charles Harington Süleyman Şefik Paşa
Vojne jedinice
Turska: 35.000 (maj 1919.)[3] 86.000 (novembar 1920. tj. vrijeme stvaranja regularne armije)[4] 271.000 (august 1922.) Saveznici: 80.000 (decembar 1919.) 1922: 200.000-250.000 10.150 (jug) i 20.000 (istok) 60.000 40.000 Irački Kurdistan 3.000 Pobunjenici: 50.000+ Ukupno: 434.000 - 484.000
Žrtve
13.000 poginulih[5] 22.690 umrlih od bolesti 5.362 umrlih od povreda i drugih neborbenih aktivnosti 35.000 ranjenih 7.000-22.000 zarobljenih Ukupno: 83.052 - 98.052 Grčka: 19.362 ubijenih 18.095 nestalih 48.880 ranjenih 4.878 umrlih od neborbenih aktivnosti 10.000 zarobljenika :1.100+ 3.000+ zarobljenih :~7.000 ubijenih Irački Kurdistan: ~500 ubijenih Ukupno: ~112.315
264.000 ubijenih grčkih civila[6] 60.000-250.000 ubijenih armenskih civila[7] 1.500.000-2.500.000 ubijenih turskih civila[8] (ubijeno oko 20% ukupne anadolijske muslimanske populacije, 40% ukupnog stanovništva provincija Van, Bitlis i Erzum)

Turski rat za nezavisnost (turski: İstiklâl Harbi, u literaturi poznat i kao Kurtuluş Savaşı - Rat za nezavisnost, ili Milli Mücadele - Nacionalna borba) je rat koji je vođen između turskih nacionalista i država Antante na drugoj strani, odnosno Grčke na zapadnom frontu, Armenije na istočnom, Francuske na južnom a sa njima i Velike Britanije i Italije u području Carigrada. Rat je izbio nakon 1. svjetskog rata i podjele Osmanlijskog carstva između saveznika^[9][10][11] što je dovelo do međunacionalnih sukoba što su zapadne sile, pogotovo Grčka, pokušale iskoristiti i u potpunosti slomiti Tursku i njen narod.

Turski nacionalni pokret (Kuva-yi Milliye) u Anadoliji je prerastao u formiranje nove Velike narodne skupštine uz vodstvo Mustafe Kemala Atatürk i njegovih kolega. Nakon završetka tursko-armenskog rata, francusko-turskog rata, grčko-turskih ratova (često se nazivaju istočni, južni i zapadni front rata, respektivno), poništen je Ugovor iz Sèvresa a sklopljen novi Ugovor iz Lausanne u julu 1923. godine. Saveznici su napustili Anadoliju i istočnu Trakiju, odnosno teritoriju današnje Turske a Velika narodna skupština Turske se odlučila na osnivanje Republike Turske, koja je proglašena 29. oktobra 1923. godine.

Sa osnivanjem turskog Nacionalnog pokreta, podjelom Osmanlijskog carstva i ukidanjem sultanata, osmanlijsko doba i carstvo je došlo do svog kraja. Sa Atatürkovim reformama, Turci su stvorili modernu, sekularnu, nacionalnu državu Tursku. Hilafet je i službeno ukinut 3. marta 1924. godine a zadnji halifa je prognan.

1. ^ Chester Neal Tate, Governments of the World: a Global Guide to Citizens' Rights and Responsibilities, Macmillan Reference USA/Thomson Gale, 2006, str. 205.
2. ^ "The Place of the Turkish Independence War in the American Press (1918-1923), Bülent Bilmez" (PDF). Arhivirano s originala (PDF), 2. 6. 2018. Pristupljeno 10. 9. 2018.
3. ^ Ergün Aybars, Türkiye Cumhuriyeti tarihi I, Ege Üniversitesi Basımevi, 1984, pg 319-334
4. ^ Turkish General Staff, Türk İstiklal Harbinde Batı Cephesi, Edition II, Part 2, Ankara 1999, str. 225
5. ^ Kate Fleet, Suraiya Faroqhi, Reşat Kasaba: [The Cambridge History of Turkey Volume 4], Cambridge University Press, 2008, ISBN 0-521-62096-1, str. 159. Pristupljeno 11. juna 2015.
6. ^ Death by Government, Rudolph Rummel, 1994.
7. ^ Armenia : The Survival of a Nation, Christopher Walker, 1980.
8. ^ Cornis-Pope, Marcel & Neubauer, John, History of the literary cultures of East-Central Europe, John Benjamins Publishing Company, 2004, ISBN 9789027234520, str. 21. (English)
9. ^ http://www.britannica.com/EBchecked/topic/609790/Turkey
10. ^ "Arhivirana kopija". Arhivirano s originala, 15. 5. 2008. Pristupljeno 10. 6. 2015.CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu (link)
11. ^ "Arhivirana kopija". Arhivirano s originala, 24. 10. 2007. Pristupljeno 24. 10. 2007.CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu (link)